TER
iNZAGE
r"
.......
--
..
---.\
Aanbeveling 8
Duurzaamheid vanbetonnen poerenin
tuinbouwkassen
Inleiding
In de laatste jarenishet duidelijk geworden datintuinbouwkassen, waarvoedingsoplossin-
gen degrond indringen, betonnenpoerenopruime schaal zijnaangetast. Opverzoek van
het Instituut voorMechanisatie, ArbeidenGebouwen (IMAG) isin 1984 doorCUR-VB de
preadviescommissie PB36'Aantasting vanbetonnen kaspoeren' ingesteld.Doordeze
preadviescommissie isonderzoek uitgevoerd naardeoorzaak vandeze schade. Deresulta-
ten hiervan zijnneergelegd inCUR-VB-rapport 85-2'Aantasting vanbetonnen poerenin
tuinbouwkassen' .
In dit rapport wordtgeconcludeerd dattwee aantastingsmechanismen eenrolspelen, te
weten:
-omzetting vancementerende verbindingenvanhetverharde cementtotverbindingen zonder
samenhang;
-vorming vanexpansieve zoutendiesoms totscheurvorming leiden.
De aantasting geschiedttengevolge vanopzuiging doordekaspoer vanvoedingsoplossin-
gen dieinde grond zijningedrongen. Deoplossingen wordendoorcapillairen inhet beton
naar dezone rondhetmaaiveldniveau getransporteerd. Hierverdampt hetwater enblijven
de zouten uitdevoedingsoplossing achter.Devoor hetbeton hogezoutbelasting diehierdoor
ontstaat, veroorzaakt deschade aandekaspoer.
In tegenstelling totportlandcement blijkthoogovencement nauwelijksgevoeligtezijn voor
dit type vanaantasting.
De bevindingen vanvoornoemd onderzoekzijnvoor CUR-VB aanleiding geweestomeen
aanbeveling tenaanzien vandeduurzaamheid vanbetonnen poerenintuinbouwkassen op
te stellen.
Een betonnen poerbestaat inhet algemeen uiteen vooraf vervaardigde paaldieineen in
het werk gestorte fundering (prop)wordtgesteld. Ookishet mogelijk depaal endefundering,
al dan nietalseen geheel vooraftevervaardigen. Indeze aanbeveling isvoor denieuw te
vervaardigen poeren,opbasis vandeagressiviteit vanhetmilieu, hetproduktieproces en
de mogelijkheden totcontrole vandekwaliteit vanhetgerede produkt eenaantal eisen
geform uleerd.
Voor preventie enreparatie vanschade bijbestaande kaspoeren wordtverwezen naarCUR-
VB-rapport 85-2ennaar eenpublikatie vanir.H.Meinders vanhetConsulentschap voorde
Tuinbouw, 'Aantasting vanprefab kasfunderingspalen'.
Deze aanbeveling wordttevens gesteund doorvoorschriftencommissie 12'Beton'.
1.0nderwerp
Deze CUR-VB-aanbeveling geeftregels omdeduurzaamheid vanbetonnen poerenintuin-
bouwkassen tewaarborgen.
2. Toepassingsgebied
De aanbeveling is,tezamen metontwerp NEN5950, vantoepassing opbetonnen poeren
in tuinbouwkassen.
3. Definitie
Een poer wordt gedefinieerd alshet samenstel vaneen betonnen paaleneen betonnen
fundering (prop).
Een vervangingspoer iseen vooraf vervaardigde betonnenpoerdieeen bestaande poer
vervangt.
4. Materialen
In aanvulling opontwerp NEN5950 worden aandematerialen devolgende eisengesteld.
4.1 Toeslagmateria/en
Voor toeslagmaterialen maguitsluitend zandengrind worden toegepast datvoldoet aan
ontwerp NEN5905.
Redactionele bijlagebijCement XXXVII(1985)nr.10
DIN1048
Ontwerp
NEN5960
Ontwerp NEN5962
4.2
Cement
Voor cement maguitsluitend hoogovencement meteenhoge bestandheid tegensulfaten
worden toegepast datvoldoet aanNEN 3550.
5. Samenstelling eneigenschappen vandebetonspecie enhet verharde beton
5.1 Maximum water-cementfactor
De water-cementfactor, bepaaldvolgensontwerp NEN5960, magtenhoogste 0,45bedra-
gen.
Toelichting De gestelde eiskomt overeen metduurzaamheidsklasse 5c,sterk agressief, volgensontwerp
NEN 5950.
5.2 Waterindringing
De waterindringing vandevooraf vervaardigde betonnenpaalenvan devervangingspoer,
bepaald volgensDIN1048, magbijplaatsing nietgroter zijndan 30mm. Deze eisgeldt voor
het buitenoppervlak zanderdatdaarop impregneermiddelen, coatingsof'waterafstotende
hulpmiddelen zijnaangebracht.
Opmerking Dit betekent nietdathetnuttig effectvanhetnaderhand aanbrengen vandeze middelen
wordt ontkend.
Toelichting Nuttige wenken omaan deeis betreffende dewaterindringing tekunnen voldoen, zijn:
-zorg dathetluchtgehalte, bepaaldvolgensontwerp NEN5962, naverdichten nietgrater is
dan 2%(v/v);
-zorg vooreennabehandeling vantenminste 7dagen oftotdat tenminste 70%vandevereiste
druksterkte isbereikt, bijeen relatieve vochtigheid diegroter isdan 95% enbijeen tempe-
ratuur vantenminste 10
ac.
Opgemerkt wordtdatdeze wenken nog geen garantie inhouden datteallen tijdeaande
gestelde eisvoor dewaterindringing kanworden voldaan. Ditkan bijvoorbeeld hetgeval zijn
bij onjuist uitgevoerde versneldeverharding!
6. Betondekking
De betondekking opdebuitenste wapening moettenminste 20mm bedragen.
Titels vanvermelde normen
NEN 3550 Cement.Definities, eisenenkeuring
Ontwerp NEN5905 Toeslagmaterialen voerbeton. landengrind
Ontwerp NEN5950 Voorschriften BetonTechnologie (VBT1986).
Eisen, vervaardiging enkeuring
Betonspecie. Bepalingvandewater-cementfactor
Betonspecie. Bepalingvanhetluchtgehalte vanbetonspecie
met niet-poreus toeslagmateriaal
Prufverfahren furBeton. Wasserundurchlassigkeit
loetermeer, oktober1985
Stichting vooronderzoek,voorschriften en
kwaliteitseisen ophet gebied vanbeton (CUR-VB)
De Stichting CUR-VBendegenen dieaan deze publikatie hebbenmeegewerkt. hebbeneenzogroat mogelijke zorgvuldig-
heid betracht bijhet verwerken vandeindeze publikatie vervattegegevens; dezegegevens gevendestand vandetechniek
op het moment vanuitgifte weer.Nochtans moetdemogelijkheid nietworden uitgesloten datzich toch onjuistheden in
deze publikatie kunnenbevinden. Degenedievan deze publikatie gebruikmaakt,aanvaardt daarvoorhetrisico. De
Stichting sluit,mede tenbehoeve vanaldegenen dieaan depublikatie hebbenmeegewerkt. iedereaansprakelijkheid uit
vaar schade diemacht vaartvlaeien uithet gebruik vandeze gegevens.
Stichting CUR-VB,Postbus61,2700ABloetermeer, tel.079-219313
Aanbeveling8
Duurzaamheid vanbetonnen poerenin
tuinbouwkassen
Inleiding
In de laatste jarenishet duidelijk geworden datintuinbouwkassen, waarvoedingsoplossin-
gen degrond indringen, betonnenpoerenopruime schaal zijnaangetast. Opverzoek van
het Instituut voorMechanisatie, ArbeidenGebouwen (IMAG)isin 1984 doorCUR-VB de
preadviescommissie PB36'Aantasting vanbetonnen kaspoeren' ingesteld.Doordeze
preadviescommissie isonderzoek uitgevoerd naardeoorzaak vandeze schade. Deresulta-
ten hiervan zijnneergelegd inCUR-VB-rapport 85-2'Aantasting vanbetonnen poerenin
tuinbouwkassen' .
In dit rapport wordtgeconcludeerd dattwee aantastingsmechanismen eenrolspelen, te
weten:
- omzetting vancementerende verbindingenvanhetverharde cementtotverbindingen zonder
samenhang;
-vorming vanexpansieve zoutendiesoms totscheurvorming leiden.
De aantasting geschiedttengevolge vanopzuiging doordekaspoer vanvoedingsoplossin-
gen dieinde grand zijningedrongen. Deoplossingen wordendoorcapillairen inhet beton
naar dezone rondhetmaaiveldniveau getransporteerd. Hierverdampt hetwater enblijven
de zouten uitdevoedingsoplossing achter.Devoor hetbeton hogezoutbelasting diehierdoor
ontstaat, veroorzaakt deschade aandekaspoer.
In tegenstelling totportlandcement blijkthoogovencement nauwelijksgevoeligtezijn voor
dit type vanaantasting.
De bevindingen vanvoornoemd onderzoekzijnvoor CUR-VB aanleiding geweestomeen
aanbeveling tenaanzien vandeduurzaamheid vanbetonnen poerenintuinbouwkassen op
te stellen.
Een betonnen poerbestaat inhet algemeen uiteen vooraf vervaardigde paaldieineen in
het werk gestorte fundering (prop)wordtgesteld. Ookishet mogelijk depaal endefundering,
al dan nietalseen geheel vooraftevervaardigen. Indeze aanbeveling isvoor denieuw te
vervaardigen poeren,opbasis vandeagressiviteit vanhetmilieu, hetpraduktieproces en
de mogelijkheden totcontrole vandekwaliteit vanhetgerede pradukt eenaantal eisen
geformuleerd.
Voor preventie enreparatie vanschade bijbestaande kaspoerenwordtverwezen naarCUR-
VB-rapport 85-2ennaar eenpublikatie vanir.H.Meinders vanhetConsulentschap voorde
Tuinbouw, 'Aantasting vanprefab kasfunderingspalen'.
Deze aanbeveling wordttevens gesteund doorvoorschriftencommissie 12'Beton'.
1.0nderwerp
Deze CUR-VB-aanbeveling geeftregels omdeduurzaamheid vanbetonnen poerenintuin-
bouwkassen tewaarborgen.
2. Toepassingsgebied
De aanbeveling is,tezamen metontwerp NEN5950, vantoepassing opbetonnen poeren
in tuinbouwkassen.
3. Definitie
Een poer wordt gedefinieerd alshet samenstel vaneen betonnen paaleneen betonnen
fundering (prop).
Een vervangingspoer iseen vooraf vervaardigde betonnenpoerdieeen bestaande poer
vervangt.
4. Materialen
In aanvulling opontwerp NEN5950 worden aandematerial ende volgende eisengesteld.
4.1 Toeslagmaterialen
Voor toeslagmaterialen maguitsluitend zandengrind worden toegepast datvoldoet aan
ontwerp NEN5905.
Redactionele bijlagebijCement XXXVII(1985)nr.10
DIN1048
Ontwerp
NEN
5960
Ontwerp
NEN
5962
4.2
Cement
Voor cement maguitsluitend hoogovencement meteenhoge bestandheid tegensulfaten
worden toegepast datvoldoet aan
NEN
3550.
5. Samenstelling eneigenschappen vandebetonspecie enhet verharde beton
5.1 Maximum water-cementfactor
De water-cementfactor, bepaaldvolgensontwerp
NEN
5960, magtenhoogste 0,45bedra-
gen.
Toelichting De gestelde eiskomt overeen metduurzaamheidsklasse 5c,sterk agressief, volgens ontwerp
NEN
5950.
5.2 Waterindringing
De waterindringing vandevooraf vervaardigde betonnenpaalenvan devervangingspoer,
bepaald volgens
DIN1048,
magbijplaatsing nietgroter zijndan 30mm. Deze eisgeldt voor
het buitenoppervlak zonderdatdaarop impregneermiddelen, coatingsofwaterafstotende
hulpmiddelen zijnaangebracht.
Opmerking Dit betekent nietdathetnuttig effectvanhetnaderhand aanbrengen vandeze middelen
wordt ontkend.
Toelichting Nuttige wenken omaan deeis betreffende dewaterindringing tekunnen voldoen, zijn:
-zorg dathetluchtgehalte, bepaaldvolgensontwerp
NEN
5962, naverdichten nietgroter is
dan 2%(v/v);
-zorg vooreennabehandeling vantenminste 7dagen oftotdat tenminste 70%vandevereiste
druksterkte isbereikt, bijeen relatieve vochtigheid diegroter isdan 95% enbijeen tempe-
ratuur vantenminste
10°C.
Opgemerkt wordtdatdeze wenken noggeen garantie inhouden datteallen tijdeaande
gestelde eisvoor dewaterindringing kanworden voldaan. Ditkan bijvoorbeeld hetgeval zijn
bij onjuist uitgevoerde versneldeverharding!
6. Betondekking
De betondekking opdebuitenste wapening moettenminste 20mm bedragen.
litels vanvermelde normen
NEN
3550 Cement.Definities, eisenenkeuring
Ontwerp
NEN
5905 Toeslagmaterialen voorbeton. Zandengrind
Ontwerp
NEN
5950 Voorschriften BetonTechnologie (VBT1986).
Eisen, vervaardiging enkeuring
Betonspecie. Bepalingvandewater-cementfactor
Betonspecie. Bepalingvanhetluchtgehalte vanbetonspecie
met niet-poreus toeslagmateriaal
Prufverfahren fUrBeton. Wasserundurchlassigkeit
Zoetermeer, oktober1985
Stichting vooronderzoek,voorschriften en
kwaliteitseisen ophet gebied vanbeton (CUR-VB)
De Stichting CUR-VBendegenen dieaan deze publikatie hebbenmeegewerkt, hebbeneenzogroat mogelijke zorgvuldig-
heid betracht bijhet verwerken vandeindeze publikatie vervattegegevens; dezegegevens gevendestand vandetechniek
op het moment vanuitgifte weeLNochtans moetdemogelijkheid nietworden uitgesloten datzich toch onjuistheden in
deze publikatie kunnenbevinden. Degenedievan deze publikatie gebruikmaakt,aanvaardt daarvoorhetrisico. De
Stichting sluit,mede tenbehoeve vanaldegenen dieaan depublikatie hebbenmeegewerkt, iedereaansprakelijkheid uit
voor schade diemocht voortvloeien uithet gebru ikvan deze gegevens
Stichting CUR-VB,Postbus61,2700 ABZoetermeer, tel.079-219313
Reacties